فناوری نانو با ساختارهای مختلف ماده که دارای ابعادی از مرتبه ی یک میلیاردم متر۹-۱۰ هستند سروکار دارد. این فناوری توانمندی تولید مواد، ابزار و سیستم های جدید با کنترل سطوح مولکولی و اتمی برای استفاده از خواصی است که در آن سطوح ظاهر می شوند.

استفاده از فناوری نانو در رنگ باعث ایجاد خواص جدید در رنگ، افزایش کیفیت رنگ و کاهش مصرف آن می گردد. کاربرد فناوری نانو در صنایع رنگ و پوشش در بخش مواد اولیه بیشتر شامل رنگدانه هاست. در بحث رنگدانه ها اندازه ذرات اهمیت بسزایی دارد و با پیش رفتن به سمت مقیاس نانو و افزایش سطح فعال نانو ذرات (به دلیل دارا بودن تعداد بسیار زیاد اتم در سطح)

خواص متفاوت و جدیدی مانند ضدسایش، آنتی باکتریال، خودتمیزشونده، ضدخش، ضدسایش و خواص حفاظت الکترومغناطیس در رنگ ایجاد می شود. بنابراین رنگ های نانو با بهره گیری از نانو ذرات فعال و گروه های عاملی مناسب در ساختار خود، قادرند تا در مقابل محرک های محیطی عکس العمل های هوشمندانه محافظتی از خود نشان می دهند.

امروزه فناوری نانو به یکی از بهترین شاخه های پیشرفت علم در بسیاری از زمینه های علوم و مهندسی از جمله درمان، بهداشت و تشخیص پزشکی، الکترونیک، ارتباطات، انرژی های نو، محیط زیست، حمل و نقل، صنایع هوانوردی و صنعت ساخت وساز تبدیل شده است به طور کلی در تمام صنایع و درهر بخشی که بهبود خواص مواد و ابزار مورد استفاده دارای اهمیت است، فناوری نانو راه حل هایی برای ارائه دارد.

اثرات تحول آفرین و باورنکردنی این علم و فناوری در روند تحقیق و توسعه باعث گردیده که نظر تمامی کشورهای بزرگ به این موضوع جلب گردد و فناوری نانو را به عنوان یکی از مهمترین اولویت های تحقیقاتی خویش طی دهه ی اول قرن ۲۱ محسوب نمایند. توسعه ی رنگ های پیشرفته مبتنی بر فناوری نانو در سال های اخیر دریچه های جدیدی را به روی متقاضی رنگ های پیشرفته گشوده است.برخی از محصولات متنوع در این زمینه عبارتند از:

• رنگ ترافیکی نانو
• رنگ خودتمیز شونده
• رنگ عایق حرارتی نانو
• رنگ ترموپلاست بر پایه رزین اکریلیک نانو کامپوزیت
• رنگ ترک تزئینی
• اورکا نانوپینت

استفاده از نانو تکنولوژی در صنعت رنگ باعث افزایش کیفیت رنگ وکاهش مصرف آن می گردد. نانو تکنولوژی به دو صورت به این بخش کمک می کند، یکی در انتخاب مواد مناسب در رنگ و دیگری در روش های بهینه رنگ کردن. نانو ذرات با اندازه های مختلف، نورهایی با فرکانس های متفاوت ساطع می کند که می تواند برای تولید رنگ های گوناگون مورد استفاده واقع شود.

امروزه با گسترش تکنولوژی نانو، رنگ های پایه آبی نیز از این امر متأثر گشته اند، مزایای عالی این نوع رنگ ها با اعمال این تکنولوژی دو چندان شده است. این رنگ ها از رزین های دیسپرس شونده در آب با ابعاد نانو و نیز از نانو پیگمنت ها و افزودنی هایی در اندازه ی نانو استفاده می شوند که باعث کیفیت بهتر رنگ های معمولی پایه آبی گردیده است از جمله ویژگی های این محصولات می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• دارای خواص مکانیکی ویژه ای هستند.
• دارای خواص ضد خوردگی ویژه ای هستند.
• استفاده از نانو پیگمنت ها باعث افزایش نفوذ این پوشش ها به درون شکاف ها و منافذ بسیار ریز موجود درسطح فلز می گردد.
• با استفاده از رنگهای نانو چسبندگی روی سطح هفتاد مرتبه بیشتر می شود.
• ضخامت اعمال پوشش نانو فقط ۳۰ میکرون می باشد که در مقایسه با ضخامت رنگهای معمولی بسیار پایین می باشد و موجب صرفه جویی در مصرف رنگ می شود.
• به دلیل پایین بودن درصد حلال های فرار با محیط زیست سازگارند.
• از لحاظ ظاهری فیلم حاصله بسیار صاف و براق است.

فناوری نانو یکی از بزرگترین فناوری های نوین در قرن حاضر است. که استفاده از آن در راستای برطرف نمودن نیازهای صنایع می تواند راهگشا باشد. همگام با توسعه فناوری نانو در صنایع مختلف، توجه به کاربردهای این علم، در صنعت رنگ و پوشش منجر به پیشرفت هایی در این زمینه گردیده است. رنگ ها و پوشش های ضد آب نانویی، نمونه ای از کاربرد این فناوری در صنعت رنگ است که در چند سال اخیر مورد استقبال و توجه بسیاری از شرکت ها قرار گرفته اند و فرصت های جدیدی را در بازارهای جهانی ایجاد کرده اند.

نویسنده : منصوره ملامحمدی (کارشناس ارشد شیمی آلی)